Investeringen

Vervangingsinvesteringen zijn investeringen als gevolg van

• Er moet worden voldaan aan wet- en regelgeving;
• Veroudering, slijtage en de staat van het onderhoud vervanging noodzakelijk maakt om het activum te behouden;
• Er een directe relatie met eerdere bestuurlijke besluitvorming is.

In dit hoofdstuk wordt een toelichting gegeven op het meerjareninvesteringsplan (MIP). Achtereenvolgens wordt inzicht gegeven op de ontwikkeling van de vervangingsinvesteringen voor de komende tien jaar en toelichting gegeven op de belangrijkste wijzigingen ten opzichte van de begroting 2020. Tot slot is een tabel opgenomen met de bijstellingen per programma per jaar.
In de kolom Investeringssom (tien jaar) zijn de totaalbedragen vanaf de startdatum opgenomen voor een periode van tien jaar, die ter autorisatie aan de raad zijn of worden voorgelegd. In onderstaande tabel zijn onder 'begroting 2020' de investeringsbedragen opgenomen die voortkomen uit eerdere P&C documenten (stand tot en met begroting 2020). Het betreft nog niet afgeronde investeringen. Voor bijstellingen op kredieten die uitgaven in het lopend jaar (2020) kennen en voor nieuwe opgevoerde investeringen in 2020 worden bij deze Voorjaarsnota aanvullende kredietvoorstellen ter besluitvorming aan de raad voorgelegd. Besluitvorming over de investeringen die het komend begrotingsjaar van start gaan ligt voor bij de vaststelling van de begroting 2021.
De bijdrage van derden worden in één keer in mindering gebracht op de te activeren investeringssom, waarover Zaanstad de kapitaallasten draagt in haar begroting. In de Narap en jaarrekening wordt u geïnformeerd over de voortgang van de investeringsprojecten.

Totaal overzicht bijstellingen vervangingsinvesteringen

* Het saldo van de herfaseringen heeft betrekking op 2019

Vanaf 2017 bestaat de verplichting (rijksregelgeving BBV) om alle vaste activa te activeren. Dat betekent dat de kosten van een investering - in de vorm van kapitaallasten - verdeeld moeten worden over de jaren waarin het gebruikt wordt. Kapitaallasten bestaan uit afschrijvingslasten en rentelasten en zijn niet snel beïnvloedbaar omdat de uitgaven al zijn gedaan. Om te voorkomen dat een relatief groot deel van de begroting bestaat uit kapitaallasten is het van belang deze lasten te beheersen. Bij de afschrijvingslasten gaat het dan vooral om de lasten die een beslag leggen op de algemene middelen. Afschrijvingslasten die worden gedekt via tarieven, reserves of huurinkomsten vallen hier buiten. De beheersing van de rentelasten is onderdeel van de paragraaf Financiering van de jaarrekening en de begroting.
Om de infrastructuur en de voorzieningen in de stad en de bedrijfsmiddelen van de gemeentelijke organisatie in stand te houden, worden dergelijke kapitaalgoederen in de regel vervangen als de gebruiksduur is verstreken en het kapitaalgoed is versleten. Alle vervangingsinvesteringen en de bijbehorende kapitaallasten zijn opgenomen in het MIP. Om beheersing van de kapitaallasten mogelijk te maken, worden vanaf 2017 twee keer per jaar de afschrijvingslasten van alle vervangingsinvesteringen voor de komende tien jaar in beeld gebracht. Dat is nu ook voor de Voorjaarsnota 2020-2024 gedaan.

Toelichting bijstellingen en te autoriseren vervangingsinvesteringen

Op basis van de werkelijke investeringsuitgaven in 2019 en actuele inzichten zijn de investeringsuitgaven voor 2020 en verder geactualiseerd. Ten opzichte van de stand bij de begroting 2020 zijn nieuwe vervangingsinvesteringen toegevoegd, investeringsbedragen bijgesteld en geïndexeerd en is de uitgavenplanning geactualiseerd (herfaseringen). Daarnaast zijn de bijdragen van derden geactualiseerd. Ook is een nieuwe laatste jaarschijf, jaar 2029, toegevoegd om de investeringsvolumes over een periode van tien te kunnen laten zien.
De bijstellingen over de looptijd van tien jaar zijn:

• Het opvoeren van nieuwe vervangingsinvesteringen voor een bedrag van € 23,6 miljoen, waarvan € 2,5 miljoen in 2020.
• Het opvoeren van bijstellingen op lopende of al geplande investeringen van per saldo € 36,9 miljoen, waarvan € 13,8 miljoen een verschuiving van onderbestedingen in 2019 naar 2020 betreft en € 8,5 miljoen investeringen in de nieuw opgevoerde laatste jaarschijf 2029.
• Het opvoeren van indexeringslasten (openbare ruimte en onderwijs) voor € 11,6 miljoen.
• Het opvoeren van herfaseringen. Een herfasering is per definitie per saldo nul. Het bedrag van € -0.9 miljoen ontstaat door een herfasering met boekjaar 2019 die geen deel uitmaakt van deze telling.
• Het opvoeren van extra bijdragen van derden voor € 2,0 miljoen.

Hieronder volgt eerst een toelichting op de belangrijkste mutaties per categorie. Vervolgens is een detailtabel van de investeringen zoals die bij de begroting 2020 vastgesteld is opgenomen. Daarna is een tabel opgenomen met de mutaties op de investeringen die bij deze voorjaarsnota voorgesteld worden. Tot slot is een tabel opgenomen waarin de voorgestelde bijstellingen op de investeringsbedragen per programma zijn opgenomen.

Nieuwe vervangingsinvesteringen

In totaal is € 23,6 miljoen aan nieuwe investeringen in het MIP opgenomen. In hoofdlijnen betreft dit de volgende posten:

• Een investering van € 1,1 miljoen in 2023 voor ICT middelen Jeugdteams en Sociale Wijkteams is opgenomen. Ten behoeve van de kwaliteit/continuiteit van de ICT voorzieningen heeft de gemeente dit in beheer genomen. De kosten worden doorbelast aan de Jeugdteams en Sociale Wijkteams. Deze ICT middelen worden in 2028 vervangen, waardoor wederom € 1,1 miljoen geïnvesteerd moet worden (programma 1);
• Ten behoeve van de uitvoeringsagenda cultuur Zaanstad 2020 wordt in totaal in 2020 € 1,7 miljoen bijgedragen aan investeringen van derden om de culturele basisinfrastructuur op orde te brengen. Dit betreft investeringen in onder meer Fluxus Westzijde 148, Filmhuis De Fabriek en het Zaans Museum (programma 3). De eerder in de begroting opgenomen kapitaallasten voor het Cultuurcluster (dat niet meer gebouwd wordt) geven dekking voor de kapitaallasten van deze investeringen.
• Onderwijshuisvesting (programma 3): Op de investeringen onderwijs (zowel primair als voortgezet) is sprake van benodigde investeringen  van in totaal € 17 miljoen. De grootste investeringen betreffen het Bertrand Russel College (€ 7,2 miljoen) en het SMC (€ 8,8 miljoen). Beide benodigde investeringen zijn geconstateerd in het concept HEVO rapport en vooruitlopend op de bestuurlijke besluitvorming in deze voorjaarsnota opgenomen. Daarnaast heeft het TRIAS een OHP aanvraag ingediend voor een bedrag van € 0,5 miljoen omdat er bij de bouw van de school aanpassingen nodig zijn, die te wijten zijn aan constructiefouten in het ontwerp. De aanvraag wordt getoetst en richting begroting zal er duidelijkheid zijn of de aanvraag zal worden toegewezen. Het bedrag is opgenomen in 2021.
• Er is € 2,1 miljoen opgenomen voor het vervangen van 7 toplagen van sportvelden (programma 3 vanaf 2025);
• Ten behoeve van de vervanging van diverse voertuigen voor handhaving en stadsbeheer is in totaal € 0,3 miljoen opgenomen (programma 5, 2021 en 2023).
• In programma 7 is voor 2020 nog een investering opgenomen van € 0,4 miljoen voor Rittal kasten (speciale kasten ten behoeve van behuizing en koeling van ICT voorzieningen) en nog € 0,2 miljoen voor een investering in verbouwing van Slachthuisstraat 63.

Bijstellingen van lopende of al geplande investeringen

In de tabel is een totaalbedrag aan bijstellingen opgenomen van € 36,9 miljoen in de jaren 2020 t/m 2029. Dit betreft voor € 13,8 miljoen de verschuiving van (vertraagde) investeringen van 2019 naar 2020 en later en voor  € 8,5 miljoen de vervangingsinvesteringen in de nieuw opgevoerde laatste jaarschijf 2029. De resterende € 14,6 miljoen aan bijstellingen betreft op hoofdlijnen:

• Onderwijshuisvesting (programma 3): op de investeringen onderwijs is sprake van een kostenstijging van in totaal € 8,2 miljoen als gevolg van het nieuwe IHP. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar het IHP 20.1.
• Er heeft een fasering (stikstofproblematiek) en een bijstelling plaatsgevonden van het budget zwembad De Slag (€ 1,2 miljoen). De bijstelling is noodzakelijk om de investering op prijspeil 2021 te brengen (programma 3).
• Voor de vervanging van de Wilhelminasluis is sprake van hogere kosten die voortvloeien uit de bestuursovereenkomst met de provincie (€ 1,8 miljoen programma 5) en een scopewijziging in verband met de slechte kwaliteit van de aanbruggen (€ 0,5 miljoen programma 5)
• Binnen programma 5 is tevens een bijstelling opgenomen van € 0,4 miljoen in 2020 voor civiele werken (veiligheidsmaatregelen Wilhelminasluis), € 0,8 in 2022 voor Zaanbrug Civiel en € 1,0 miljoen voor levensduurverlengend onderhoud Vastgoed voor de jaren 2024-2027. Dit levensduurverlengende onderhoud Vastgoed is onderdeel van het geactualiseerde Meerjaren Onderhoudsplan (MJOP) voor vastgoed.
• Binnen programma 7 zijn diverse bijstellingen opgenomen voor in totaal € 0,2 miljoen voor met name storage en werkplekken.
  
  

Indexeringslasten
De ramingen voor toekomstige (omvangrijke) vervangingsinvesteringen zijn naar prijspeil 2021 gebracht. Voor de indexatie van de kredieten vervanging openbare ruimte en riolering is rekening gehouden met verwachte loon- en prijsstijging in de grond-, weg- en waterbouwsector: € 4 miljoen het MIP openbare (ongeveer € 0,4 miljoen per jaar) en € 1,4 miljoen voor rioleringen (ongeveer € 0,14 miljoen per jaar) (programma 5). De budgetten voor onderwijsinvesteringen zijn geïndexeerd. Dit heeft geleid tot een bijstelling van de geraamde kosten met € 0,6 miljoen voor het IHP en € 5,6 miljoen voor het investeringen voor het voortgezet onderwijs over de gehele periode 2020-2029 (programma 3).

Herfasering
Herfasering is het actualiseren van de planning van de vervangingsinvesteringen in de tijd. Dit heeft (normaliter) geen consequenties op het eerder opgenomen krediet. Het saldo investeringssom ’20-’29 van -0,9 miljoen wordt veroorzaakt door een in de narap 2019 opgenomen herfasering van 2020 naar 2019 met betrekking tot de nieuwbouw van de school op het Roggeplein.

Onttrekking aan spaarvoorziening riolering
De spaarvoorziening wordt gebruikt om vervangingsinvesteringen riool versneld af te schrijven en daarmee het opwaartse effect van de kapitaallasten van vervangingsinvesteringen in riool te verminderen. Het nieuwe tariefmodel riolering 2020 leidt tot een mutatie van in totaal € 2,8 miljoen met betrekking tot de inzet van deze spaarvoorziening.  

Bijdrage derden
Bijdragen van derden, zoals subsidies, ten behoeve van investeringen moeten op grond van regelgeving direct in mindering worden gebracht op de investeringsvolumes. De bijdragen van derden zijn geactualiseerd op basis van gedane ontwikkelingen en de onderuitputting 2019. In totaal wordt € 2,0 miljoen meer ontvangen dan bij de begroting 2020 verwacht. Dit heeft met name (€ 1,8 miljoen) te maken met faseringen van een aantal kredieten binnen Wegen en verkeer van 2019 naar 2020. Omdat de investeringen later worden gerealiseerd worden ook de bijdragen later ontvangen.
In onderstaande tabellen geven we de uitsplitsing van de vervangingsinvesteringen over de programma’s vanaf 2020. De eerste tabel betreft de beginstand begroting 2020, de tweede tabel bevat de voorgestelde wijzigingen in deze voorjaarsnota en de laatste tabel bevat de totale bijstelling per programma.

Ontwikkeling vervangingsinvesteringen voor de komende 10 jaar per programma

Begroting 2020

Mutaties Voorjaarsnota 2020-2024

Te autoriseren bijstellingen investeringsvolumes 2020 per programma